Wpływ doboru metod prognozowania dochodów budżetowych na realistyczność wieloletnich prognoz finansowych jednostek samorządu terytorialnego

Nr 1/2023

pdf

Wpływ doboru metod prognozowania dochodów budżetowych na realistyczność wieloletnich prognoz finansowych jednostek samorządu terytorialnego

Impact of the choice of budget revenue forecasting methods on the feasibility of multi-annual financial forecasts of local government units

Kacper Siwek

W artykule wskazano na przydatność metod prognozowania dochodów budżetowych jako jeden z warunków realistyczności wieloletnich prognoz finansowych sporządzanych przez jednostki samorządu terytorialnego w Polsce. Przetestowano wybrane metody prognozowania (metodę naiwną, modele wygładzania wykładniczego, metodę średniej ruchomej oraz modelu trendu liniowego) z punktu widzenia ich przydatności do projekcji dochodów budżetowych, wykorzystując w tym celu średni absolutny błąd prognoz wygasłych (MAPE). Zidentyfikowano te pozycje dochodów budżetowych, które mogą być przedmiotem prognozowania, oraz te, które ze względu na wielkość błędu MAPE nie powinny być elementem procesu prognozowania, ale planowania budżetowego. Dokonano oceny przydatności wskaźnika PKB i CPI do prognozowania dochodów budżetowych za pomocą metody naiwnej.

In the article, the usability of budget revenue forecasting methods is highlighted as one of the conditions for the feasibility of long-term financial forecasts prepared by local government units in Poland. Several forecasting methods (naive method, exponential smoothing models, moving average method and linear trend model) were tested from the point of view of their suitability for budget revenue forecasting, using the Mean Absolute Percentage Error of expired forecasts (MAPE). This analysis identified which budget revenue items can be subject to forecasting and which, due to the magnitude of the MAPE error, should be considered in budget planning rather than the forecasting process. Additionally, an assessment of the suitability of the GDP and CPI indicators for budget revenue forecasting was performed with the naive method.

DOI: https://doi.org/10.60749/tyb0-tq71

Bibliografia

Wydawnictwa zwarte

Cieślak M., Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania. Warszawa: PWN 2005.

Dittmann P., Prognozowanie w przedsiębiorstwie. Metody i ich zastosowanie. Warszawa: Wydawnictwo Nieoczywiste 2016.

Franek S., Wieloletnie planowanie budżetowe w podsektorze rządowym. Warszawa: Difin SA 2013. Gajda J.B., Prognozowanie i symulacje w ekonomii i zarządzaniu, Warszawa: C.H. Beck 2017.

Gawroński H., Olszewska K., Sidorkiewicz K. i Starańczak K. (red.), Ekonomiczne i społeczne aspekty rozwoju samorządu terytorialnego w Polsce. Elbląg: PWSZ 2020.

Kavanagh S.C., The road to financial sustainability: Planning challenges, “Government finance review” 2007, vol. 23(5).

Kosikowski C., Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, wyd. II, Warszawa: LexisNexis LEX/el. 2011. https:// sip.lex.pl/#/commentary/587529892 [23.07.2023].

Lipiec-Warzecha L., Ustawa o finansach publicznych. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer LEX/el. 2011. https://sip.lex.pl/#/commentary/587300023/97463/lipiec-warzecha-ludmila-ustawa-o-finansach-publicznych-komentarz?keyword=Podstawowe%20za%C5%82o%C5%BCenia%20reformy%20finans%C3%B3w%20samorz%C4%85dowych%20wed%C5%82ug%20projektu%20ustawy%20o%20finansach%20 publicznych&cm=SREST[23.07.2023].

Maciąg A., Pietroń R. i Kukla S., Prognozowanie i symulacja w przedsiębiorstwie. Warszawa: PWE 2013. Pawełek B., Zeliaś A. i Wanat S., Prognozowanie ekonomiczne. Teoria przykłady zadania. Warszawa: PWN 2022.

Salachna J.M. (red.), Budżet samorządowy i wieloletnia prognoza finansowa: Wieloletnia prognoza finansowa jako formalna „wytyczna” konstrukcji budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Gdańsk: ODDK 2014.

Szołno-Koguc J. i Pomorska A. (red.), Ekonomiczne i prawne uwarunkowania i bariery redukcji deficytu i długu publicznego. Warszawa: Wolters Kluwer 2011.

Zeliaś A., Teoria prognozy. Warszawa: PWE 1997.

Wydawnictwa ciągłe

Adamiak J., Wieloletnia prognoza finansowa jako narzędzie zarządzania finansami lokalnymi, „Finanse Komunalne” 2012, nr 1–2, s. 74–80.

Boex L.J., Martinez‐Vazquez J., McNabR. M., Multi‐Year Budgeting: A Review of International Practices and Lessons for Developing and Transitional Economies, “Public Budgeting & Finance” 2000, vol. 20(2), pp. 91–112.

Czempas J., Marcinek K., Specyfika inwestycji jednostek samorządu terytorialnego a wymóg realistyczności wieloletniej prognozy finansowej, „Finanse Komunalne” 2017, nr 1–2, s. 65–74.

Człopińska E., Wieloletnia prognoza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego, „Finanse Komunalne” 2010, nr 5, s. 33–43.

Dylewski M., Problem wykorzystania WPF w zarządzaniu finansami jednostki samorządu terytorialnego, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016, s. 49–61.

Filipiak B. Z., Instrumenty i narzędzia zarządzania długiem – ocena spójności z wieloletnią prognozą finansową, „Finanse Komunalne” 2016, nr 11, s. 29–40.

Franek S., WPF – przymus czy potrzeba? „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia” 2012, vol. XLVI 3 sectio H, s. 251–259.

Heinemann F., Planning or propaganda? An evaluation of Germany’s medium-term budgetary planning, “FinanzArchiv/Public Finance Analysis” 2006, pp. 551–578.

Kornberger-Sokołowska E., Uprawnienia kontrolne Ministra Finansów wobec jednostek samorządu terytorialnego dotyczące wielkości deficytu i zadłużenia, „Finanse Komunalne” 2013, nr 1–2, s. 24–28.

Kotlińska J., Wieloletnia prognoza finansowa – jak rozumieć przepisy ustawowe, aby je prawidłowo stosować, „Finanse Komunalne” 2010, nr 10 (Dodatek) , s. 3–23.

Krajewski S., Mackiewicz M., Krajewski P., Przygotowanie wieloletniej prognozy finansowej – wybrane zagad- nienia metodologiczne, „Finanse Komunalne” 2010, nr 7–8, s. 51–56.

Krawczyk R.P., Efektywność i skuteczność nadzoru nad samorządem terytorialnym a uwarunkowania prawno-faktyczne, „Finanse Komunalne” 2014 nr 10, s. 5–21.

Miemiec W., Podstawowe założenia reformy finansów samorządowych według projektu ustawy o finansach publicznych, „Finanse Komunalne” 2008, nr 10, s. 5–12.

Misiąg W., Wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządu terytorialnego jako instrument planowania i kontroli działalności inwestycyjnej, „Finanse Komunalne” 2020, nr 5, s. 7–21.

Poniatowicz M., Instrumenty nowoczesnego zarządzania finansami w kontekście efektywności, sprawności sku- teczności działania jednostek samorządu terytorialnego, „Finanse Komunalne” 2014, nr 7–8, s. 5–12.

Radzieja J., Realność wieloletnich prognoz finansowych w orzecznictwie sądów administracyjnych, „Finanse Komunalne” 2018, nr 10, s. 58–70.

Schroeder L., Local Government Multi-Year Budgetary Forecasting: Some Administrative and Political Issues, „Public Administration Review” 1982, pp. 121–127.

Sawicka K., Założenia reformy finansów samorządowych i ich realizacja w ustawie o finansach publicznych, „Finanse Komunalne” 2012, nr 1–2, s. 20–33.

Schick A., Reflections on two decades of public financial management reform, in: „Public financial management and its emerging architecture”, (ed.) M. Cangiano, T. Curristine, M. Lazare, IMF, Washington, 2013.

Sedmihradská L., Čabla A., Budget accuracy in Czech municipalities and the determinants of tax revenue fore- casting errors, „Ekonomická revue – Central European Review of Economic Issues” 2013, vol. 16, pp. 198–206.

Szczubiał M., Wieloletnia prognoza finansowa – tworzenie instrumentu zarządzania finansami samorządu z po- szanowaniem przepisów ustawy o finansach publicznych, „Finanse Komunalne” 2010, nr 10 (Dodatek), s. 24–37.

Tyniewicki M., Wieloletnia prognoza finansowa jako podstawa gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego, „Prawo i Administracja dla Regionu. Zagadnienia prawnofinansowe” 2016, nr 4, s. 21–32.

Williams D.W., Calabrese T.D., The Status of Budget Forecasting, „Journal of Public and Nonprofit Affairs” 2016, vol 2. Wójtowicz K., Znaczenie wieloletniej prognozy finansowej w procesie osiągania stabilności fiskalnej JST, „Zarządzanie i Finanse” 2013, nr 3(2), s. 488–499.

Akty prawne

Ustawa z dnia 1 z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1270 ze zm.).

Orzecznictwo sądowe

Wyrok NSA w Warszawie z 17.06.2014 r. (II GSK 826/13), LEX nr 1779305. Wyrok NSA w Warszawie z 15.09.2015 r. (II GSK 1601/14), LEX nr 1986596. Wyrok WSA w Szczecinie z 28.11.2013 r. (I SA/Sz 1129/13), LEX nr 1401145. Wyrok WSA w Warszawie z 11.03.2014 r. (V SA/Wa 262/14), LEX nr 1468329. Wyrok WSA w Rzeszowie z 22.07.2014 r. (I SA/Rz516/14), LEX nr 1501997. Wyrok WSA w Krakowie z 5.03.2015 r. (I SA/Kr 1969/14), LEX nr 1668840. Wyrok WSA w Łodzi z 10.09.2015 r. (I SA/Łd 568/15), LEX nr 1803150.

Inne dokumenty

Krajowa Rada Regionalnych Izba Obrachunkowych, Spełnienie przez jednostki samorządu terytorialnego relacji z art. 243 ustawy o finansach publicznych – informacja według danych na 5 maja 2013 roku, 2013, https://rio. gov.pl/109/spelnienie-przez-jednostki-samorzadu-terytorialnego-relacji-z-art-243-ustawy-o-finansach-pu- blicznych-informacja-wedlug-danych-na-5-maja-2013-roku.html [23.07.2023]

Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o finansach publicznych, druk sejmowy nr 1181 z 20 października 2008 r., www.sejm.gov.pl [9.08.2023].